Dit artikel is geschreven door Hans Hofland (info@holag.eu) van Holag. Hans is specialist in agrarisch- en natuurbeheer. Hij maakt integrale koppelingen tussen landbouw en natuur, waarbij duurzaamheid, circulariteit en gezonde bodems centrale thema’s zijn. Holag en AquaMinerals trokken samen op in een project waarbij organisch materiaal dat vrijkomt bij natuurbeheer opnieuw wordt ingezet in de (agrarisch) bodem. Met een mooie rol voor de kalk van onze drinkwaterbedrijven.
Lineair werken
In Nederland zijn veel partijen actief in het buitengebied. Naast het natuurbeheer zijn er de agrarische ondernemers, waterschappen, drinkwaterbedrijven en gemeenten die allemaal een eigen agenda en belang hebben. De partijen waren traditioneel gezien vaak lineair ingericht, doelbewust en opkomend voor hun belang. Dit gaat veranderen: de maatschappelijke ontwikkelingen en ambities van deze partijen geven een nieuwe richting aan; van lineair naar circulair. Dit zorgt ervoor dat de belangen van deze partijen meer verknoopt raken en dat zij elkaar in samenwerkingsverbanden opzoeken.
Beleid
Actuele maatschappelijke thema’s zijn: het klimaat/CO2, voedselkwaliteit, wateroverschot of -tekort en biodiversiteit. Beleid zal meer en meer worden aangepast om deze maatschappelijke thema’s te sturen. Het nieuwe landbouwbeleid van minister Schouten is hier een voorbeeld van. Dit beleid richting zich op zaken als circulaire landbouw en het afschaffen van kunstmest.
Foodweb
Wie goed naar het voedselweb kijkt, ziet dat bodemleven een enorm belangrijke rol heeft. Het is een basis die nu meer op de scope van partijen komt. De bodem, waar het voedselweb start, is van groter belang dan men dacht. De actuele maatschappelijke thema’s hebben dan ook allemaal een directe link naar de bodem c.q. het voedselweb.
Naar de praktijk
De bodem is van groot belang. Toch weten we dat landbouwgronden vaak een groot tekort hebben aan een organische stof. Hier is een interessante combinatie mogelijk, van enerzijds de organische stof die vrijkomt bij regulier natuurbeheer en anderzijds de vraag naar organische stof in de landbouw. Het maaien van natuurterreinen, wat noodzakelijk is om het natuurgebied in stand te houden, levert biomassa/organische stof op. Het moet worden afgevoerd van het terrein, hetgeen een kostenpost is voor de natuurterreinbeheerder.
Om deze biomassa geschikt te maken voor toepassing in de bodem, moet het gefermenteerd worden. Dat kan lokaal en kleinschalig. Het maaisel uit het natuurterrein gaat naar de agrarische ondernemer, die het maaisel fermenteert en toepast op zijn gronden.
Duurzame oplossing: fermenteren
Het fermenteren is een duurzame oplossing, maar het proces moet wel goed worden uitgevoerd. De grondstoffen en productiewijze moeten duurzaam zijn. Dat betekent dat ook kritisch wordt gekeken naar de hulpstoffen die erbij nodig zijn. Eén van deze hulpstoffen is kalk, maar die komt soms van verder dan wenselijk is en het tast bovendien primaire bronnen (groeves) aan.
Dit jaar is daarom gestart met een proef met kalk (CaCO3) van AquaMinerals. Deze kalk is afkomstig uit de ontharding van drinkwater bij de drinkwaterbedrijven. Drinkwater wordt op veel plaatsen in het land gemaakt, hierdoor is kalk altijd in de nabijheid beschikbaar. Van deze kalk zijn vele analyses beschikbaar en het materiaal voldoet aan alle eisen die de wetgever hieraan stelt. Dit maakt dat een duurzame en lokaal beschikbare stof kan worden ingezet in een kleine en relatief simpele kringloop.
Bij het project is het systeem ‘Soil Smart’ ingezet: een set van 3 verschillende analyses. De set richt zich op bodemleven, structuur en de chemische samenstelling. Dit maakte het proces goed inzichtelijk en stuurbaar. Het systeem wordt gebruikt bij bodemprojecten. De resultaten zijn positief, de uitvoering van het nieuwe – circulaire – beleid is daarmee een stap verder.
Partners
De partijen die gekoppeld werden, zijn Natuurmonumenten, AquaMinerals, diverse agrarische ondernemers, Loonbedrijf Oerlemans en indirect waterschap Brabantse Delta. De projectuitvoering was in handen van Holag.
